بررسی وضعیت تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی پاوه و اورامانات از کودتای 28 مرداد 1332 تا انقلاب اسلامی ایران

اورامان از سرزمین های کهن ایران و واجد فرهنگ قوی و پربار است . قدمت اورامانات به قرون اولی هی حیات و زیست بشریت بر می گردد. اورامانات در اصل همان اورامان است که شامل اورامان لهون، تخت، رزاب و دزلی م یباشد. در پژوهش حاضر بررسی از کودتای 28 مرداد 1332 تا ( « پاوه » وضعیت تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی پاوه و اورامان (با تأکید بر شهرستان انقلاب اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته است . اهداف پژوهش حاضر در قالب اهداف کلی و جزئی شناسایی و در قالب سئوالات پژوهش طرح و تهیه شدند . جامعه مورد پژوهش شامل منطقه اورامان (با تأکید بر شهرستان پاوه ) بود و روش پژوهش کتابخانه ای مشتمل بر مصاحبه، مشاهده و مطالعه می باشد. محقق بعد از تهیه منابع و گردآوری اطلاعات لازم جهت پژوهش به تهیه و تحلیل موضوع اصلی پایان نامه اقدام نمود . خلاصه مطالعات و بررس یها در زمینه وضعیت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی منطقه اورامان در زیر می آید: اورامان دارای ویژگی های طبیعی و نشانه های فرهنگی خاص است. زبان و ادبیات هماهنگی از محلونات غیر عبری و صرفاً ایرانی به عنوان یکی از شاخه های زبان کردی با گونه های مربوط هی خود، زبان نوشتاری شعر در « گوران » و « اورامی » می باشد. گویش زبان کردی محسوب گردیده تا جایی که سرایندگان اولیه ی اشعار کردی بعد از پیدایش اسلام با این شاخه از زبان کردی شعر سروده اند و شاعران به نامی چون الماس خان کندوله ای، میرزا شفیع کلیایی و غیر آ نها زبان شعری خود را اورامی و گوران قرار در گویش « هه ورامان » به نام سلطان یا سلاطین اورامان، یا همان ،« بیگ » با القاب « کُردان » داده اند. از قرن پنجم هجری طایفه ای از محلی، به حاکمیت منطقه اورامانات (اورامان تخت، رزاب، اورامان لهون و...) رسیدند که همیشه سر در اطاعت حاکم یت های مرکزی داشته اند. علاوه بر این که همیشه تابع قدرت های بزرگ تر بود هاند، اما همیشه منطقه اورامان را زیر نفوذ خود داشت ه اند و اجازه نداده اند که بیگانگان بر منطقه نفوذ بکنند و این خود می تواند یکی از عواملی باشد که باعث شده است که اورامانات هم چنان خاص و یک نواخت باقی بماند .حکام اورامان در طول حکومت خود، برای بقا و حفظ قدرت، سعی کرد ه اند که با همسایگان غربی خود یعنی شهرها و نقاطی از کردستان در شمال عراق چون شهر زور، حلبچه، ته ویله و بیاره و... روابط حسنه ای داشته باشند . با سر کار آمدن رضاشاه، اختلافات دولت با عشایر و بی گها و بی گزادگان شروع شد. حکومت مرکزی سعی در کاهش قدرت و نفوذ حکام عشایر از جمله حکام منطقه اورامانات داشت . لذا به سرکوب و خلع سلاح حکام اورامان پرداخت . همراه با سرکوب سلاطین اورامان، حکومت تحت نفوذ سلاطین اورامان تجزیه و به دو بخش عمده یا چند حاکم محلی چون اورامان تخت، اورامان لهون و ... تبدیل گردید که آخرین سلطان اورامان لهون در حوز ه ی فرمان روایی ایالت کردستان سال 1310 شمسی با لشکرکشی ارتش نوین رضاشاهی به اورامانات شکست خوردند، عد های از سران نیز اسیر گردیدند. از این زمان به بعد تا آزا دی سران منطقه اورامانات جو آرامی را پشت سر گذاشت اما بعد از آزادی اسرا منطقه دوباره دچار اختلاف و کشمکش های قومی، قبیله ای و لشکرکشی نظامیان و استقرار پایگا ه های نظامی و انتظامی شد . و بعد از کودتای 28 مرداد 1332 حاکمان محلی اورامان به شدت سرکوب و سر در محاق سکوت و خفقان بردند . با اوج گرفتن تحرکات ضددولتی در سراسر کشور، مردم منطقه نیز دوباره به صحنه ها وارد شدند و با پشتیبانی روحانیون و قشر تحصیلکرده خواست ه های خود را با خواسته های سراسر کشور هماهنگ کردند و در به وقوع پیوستن انقلاب اسلامی ایران در سال 57 نقش زیادی ایفا کردند. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عده ای منفعت طلب در پی منافع خود سعی در اختشاش منطقه داشتند که با دخالت دولت و نیروهای محلی منطقه آرامش خود را بازیافت . مردم منطقه اورامان پایبند به اعتقاد مذهبی هستند و دین مردم منطقه اورامان اسلام و شافعی مذهب می باشند. یکی از پیامدهای اسلام در اورامان دائر شدن مدارس حجر های با هدف آموزش قرآن و اصول اسلام م ی باشد . مدارس حجره ای در گسترش سواد در منطقه اورامان نقش زیادی داشته اند. در دل این مدارس روحانیون و شعرای بزرگی پرورش یافته اند. مردم منطقه اورامان در کنار اعمال و مناسک اسلام به پیروی از دو طریقت نقشبندی و قادری نیز برخواست ه اند و این دو طریقت در منطقه اورامان گسترش زیادی پیدا کرده اند و هم اکنون نیز از مریدان زیادی در منطقه اورامان برخوردار هستند.